Bebeklere "uyku eğitimi verme" kavramı yerine bebeklerin "uyku düzenini oluşturma" kavramı kulağa daha hoş geliyor. Bu düzeni oturtmak için çeşitli yöntemler bulunuyor. Ebeveynler bebekleri için aşağıdaki yöntemler arasında bir tercih yaparken bebeğini takip edip, ne istediğini belirlerse daha mutlu sonuçlar alabilirler.
İlk 3 Ay Uyku Düzeni
İlk aylar anneliğin ve bebeğinize kavuşmanın tadını çıkarın. Endişelenmek yerine müsait olduğunuz zamanlarda bol bol dinlenin, uyuyun ve bebeğinizin hareketlerini gözlemleyerek onu tanımaya çalışın.
Başlangıçta bebeğiniz her ağladığında yanında olabilirsiniz. Çünkü onların iletişim dili ağlamak. Acıktığını, bezinin değişmesi gerektiğini, sıcakladığını ya da üşüdüğünü ağlayarak anlatmaya çalışıyorlar. Bebeğinizi tanıdıkça ne zaman neden ağladığını daha rahat anlayacaksınız. Bu da yalnız uyku düzenini oturtmanızı kolaylaştırmayacak, her döneminde işinize yarayacaktır.
Bebekler 9 ay boyunca anne karnında hafifçe sallanır, kendini güvende hisseder ve istedikleri zaman uykuya dalarlar. Bu sebeple yenidoğan döneminde kucakta ve memede uykuya dalmaları çok normal. Önemli olan tek bir yöntem kullanmıyor olmanız.
Sallanarak Uyuma
Yenidoğan döneminde bebeğinizi şiddetli bir şekilde sallamadığınız sürece, göğsünüzde hafifçe sallamanız, bebeğinizin kokunuzu alarak, anne karnında gibi kendini güvende hissetmesini sağlar. Bu dönemde önemli olan, uyutma yöntemi olarak yalnızca sallamamanızdır.
Bu şekilde kolay uyumalarının bir diğer sebebi, sallanmaktan başı döndüğü için istemsizce gözlerini kapatmalarıdır. Hafif uykuya geçtiği için sallanma bitince gözlerini açar ve az uyuduğunu zannederiz. İlerleyen aylarda kucağınızda uyutmanız zorlaştığında ya da derin uykuya geçemediğinde sorun yaşamamanız için sallamanız önerilmez.
Yapılan bir diğer yanlış da çabuk uykuya dalması için bebekleri şiddetle sallamaktır.
Memede Uyuma
Bebeğiniz memede uyuklayabilir. Ancak uykuya dalmadan yatağına koymanız tavsiye edilir. Böylece bu bir alışkanlık haline gelmeyecek ve yattığı yeri bilecektir.
Anne Baba ile Aynı Yatakta Uyuma
Bebeğinizin ezilmesi, nefessiz kalması gibi tehlikelerden dolayı aynı yatakta yatmamanız tavsiye edilir. İlk 5 ay aynı odada, farklı bir yatakta yatabilirler. Anne ve babasıyla birlikte uyumaya alışan bebeğinize, ilerleyen zamanlarda kendi odasında yatması gerektiğini söylemek zor olabilir.
Odaları Ayırma
Dünya Sağlık Örgütü ilk 3 ay bebeğinizle aynı odada yatmanızın yeterli olduğunu savunsa da, ülkemizdeki çocuk doktorları bu süreyi 5 ay olarak tavsiye etmektedir. Doktorunuzun da onayı ile bebeğinizin odasını ayırırken, bebeğinizle konuşup, onu sakinliğinizle rahatlatarak ona güven ortamı sağlayabilirsiniz.
Odanın Ortamı
Bebekler ilk 3-4 ay boyunca melatonin hormonunu (uyku hormonu) kendisi üretemediği için ne zaman uyuyup uyanması gerektiğini söyleyen bir içsel saatleri bulunmuyor. Uyku hormonunu tetikleyen karanlık oda koşullarını sağlamamız gerekiyor.
Bebeğinizin gece ve gündüz kavramlarını ayırt etmesi, gündüz daha kısa, geceleri ise daha uzun uyumasını sağlayacaktır. Bunun için gündüz odasının aydınlık ve evdeki sesin normal olması gerekiyor. Günlük rutin işlerinizi yapmaya devam ederken, ani ve yüksek seslerle bebeğinizin uyanmaması ve de parlak gün ışığının gözüne vurmaması önemli. Geceleri ise daha karanlık, sessiz bir ortamda uyumalıdır. Böylece uzun gece uykularına ne zaman yatması gerektiğini zamanla anlayacak ve uyandığında yeniden uykuya dalacaktır.
Uykusuzluğun Sebebi
Öncelikle bebeğinizi tanımanız, neden ağladığını ve neden uykusuz kaldığını belirlemeniz çok önemli.
Gözlerini kaşıma, parmağını emme, saçını çekiştirme ya da başını bir yere koyma vb hareketlerle bebeğiniz uykusunun geldiğini işaret eder. Uyku saatini kaçıran bebekler huysuzlanır ve yeniden uykuya dalmakta zorluk çekerler. Bebeğinizin işaretlerini gözlemleyip hemen yatırmanız gerekmektedir.
Her bebeğin biyolojik uyku saati farklı olduğu için kıyaslama yapmak yanlıştır. Ancak aşağıdaki saat aralıklarından az uyuyorsa doktoruna danışmanız faydalı olacaktır.
0 - 1 Ay: 19 - 21 saat
2 - 3 Ay: 16 - 18 saat
4 - 6 Ay: 15 - 16 saat
6 - 9 Ay: 13,5 - 16 saat
10 - 12 Ay: 13 - 15 saat
13 - 24 Ay: 13 - 14 saat
Bebeğiniz geceleri her uyandığında aç olmayabilir. Doktorunuz gece beslenmesi önermediyse 6-9 ay arası gece 1-2 defa beslenme yeterlidir.
Gündüz çok yorulan bebeklerin yorgunluktan ve de gündüz az uyuyan bebeklerin uykusuzluktan gece rahat uyuyacağı düşünülür. Ancak bu yanılgının aksine gündüz rahat edemezlerse gece de verimli uyuyamazlar. Gece uykularının az olması, gündüz çok uyuduğunu da gösterebilir.
Bebeklere Uyku Düzenini Oturtmak için Yöntemler
Çocuğunuz için en uygun olan yöntemi, çocuğunuzun sorununa bağlı olarak kendiniz de geliştirebilirsiniz. Ferber ve Co-Sleep Yöntemleri size bu konuda ışık tutabilir.
Ferber Yöntemi
Çıkış noktası Amerika olan bu yöntemin amacı, 7 aydan büyük bebeklerin kendi kendine uykuya dalması ve yalnız yatmayı öğrenmesidir.
Uyku ritüellerini oluşturun. Ilık bir banyo, masaj, ninni gibi birkaç ritüel belirleyin ve bunları yalnız uykudan önce uygulayın. Böylece uyku vaktinin geldiğini anlayacaktır.
Ritüellerinizi oluşturduktan sonra çocuğunuzu yatağına koyun ve odadan dışarı çıkın.
İlk gün, yatağına yatırdığınız ilk 3 dakika süresince yanına gitmeyin. Sadece 3'er dakikalık aralarda gidip “pış pış” yapın, ninni söylemeyin, konuşmayın ve aşırı ilgi göstermeyin ve kucağa almayın. Bebeğiniz sadece sizin orada olduğunuzu bilsin. İkinci gün, aralıklı bakma süreniz 5 dakikada bir olsun. Üçüncü gün, aralıklı bakma süreniz 8 dakikada bir olsun. Dördüncü gün, aralıklı bakma süreniz 10 dakikada bir olsun. Beşinci gün, aralıklı bakma süreniz 13 dakikada bir olsun. Altıncı gün, aralıklı bakma süreniz 15 dakikada bir olsun. Yedinci gün, aralıklı bakma süreniz 20 dakikada bir olsun.
Ortalama 7-10 gün içerisinde bebeğiniz kendi kendine uykuya geçme davranışını gösterecektir.
Süreç içerisinde eğer isterse yanında bebeğiyle uyuyabilir.
Bu uygulamalar esnasında dikkat edilecek nokta bebeğin ağlamalarının bir hastalık, diş çıkarma, gaz ya da herhangi bir fiziksel sıkıntıdan dolayı olmadığına emin olun. Bu dönemlere denk gelen zamanlarda “ Ferber yöntemi” kullanılmamalıdır.
Co-Sleep Yöntemi
Bu yöntemde çocuğa güven ortamı sağlanarak kendi kendine uyuması öğretilir. Çocuk ne kadar küçükse o kadar faydalı olacaktır.
Uyku ritüellerini oluşturun. Ilık bir banyo, masaj, ninni gibi birkaç ritüel belirleyin ve bunları yalnız uykudan önce uygulayın. Böylece uyku vaktinin geldiğini anlayacaktır.
Ritüellerinizi oluşturduktan sonra çocuğunuzu yatağına koyun ve yanına oturun. Bir sandalye ya da koltuğa oturabilirsiniz. Çok fazla ten temasına girmeden ona telkin verin. Mesela “şşşş şşş şşş” tarzı tekrarlar onu rahatlatacaktır.
Uyuyana kadar bekleyin. Bu esnada kesinlikle konuşmayın ya da ten temasında bulunmayın.
Uyuduğunu hissettiğinizde sessizce kalkıp odadan uzaklaşın. Ve bunları en az 5 gece tekrarlayın.
5. Geceden sonra odasının kapısına yakın bir noktaya oturun ve telkinlerinizi buradan verin. Eğer çocuğunuz kalkmak isterse ya da ağlarsa yanına kısa aralıklarla giderek sakinleştirin. Ancak bu sakinleştirmeniz yine aynı telkin şeklinde olsun. Sakinleştikten sonra tekrar eski yerinize gidin.
Ortalama 15 gün süren bu eğitim sonunda çocuğunuza iyi geceler diyerek ayrılmanız yeterli olacaktır.
0-5 yaş arası belirli bir zamanda diliminde çocuğunuzun uyku düzeni oturmadıysa, bu durumu değiştiremiyorsanız ya da ona kıyamıyorsanız öncelikle doktorunuza danışın. Ardından bir uyku danışmanı ile irtibata geçebilirsiniz.
